Người bệnh tiểu đường bị ốm, thận trọng khi dùng thuốc

Đối với người đang dùng insulin

Cần tiếp tục tiêm insulin nhưng có thể phải thay đổi liều insulin vì đường máu của bạn đã có thể tăng cao hoặc giảm thấp hơn bình thường. Tốt nhất là hãy kiểm tra đường máu thường xuyên mỗi 2-3 giờ và trước khi tiêm insulin. Tương tự cũng cần thử xê tôn niệu thường xuyên. Nếu đường máu thử 2 lần liên tiếp cao trên 15mmol/l và/hoặc xê tôn niệu nhiều, bạn sẽ phải tăng liều insulin.

Cách thức tăng liều insulin là tiêm liều thông thường cộng thêm 10-20% tổng liều insulin/ngày. Nếu người bệnh đang tiêm insulin 2 mũi/ngày thì nên chuyển sang tiêm 3 hoặc 4 mũi/ngày sẽ giúp kiểm soát đường máu tốt hơn. Sau mỗi 4-6 giờ, tiếp tục thực hiện lại 3 bước: Thử đường máu, kiểm tra xê tôn niệu, tiêm thêm insulin (nếu cần)… cho tới khi đường máu giảm xuống dưới 15mmol/l hoặc hết xê tôn niệu. Lưu ý, đường máu là quan trọng và có giá trị quyết định vì xê tôn niệu có thể dương tính không phải do đường máu cao mà do nhịn đói hoặc uống nhiều rượu.

Nếu đường máu thử lần đầu dưới 15mmol/l thì tiếp tục tiêm insulin liều như bình thường. Nhưng nếu đường máu thử lần đầu thấp dưới 8mmol/l, hay gặp ở các bệnh nhân nôn nhiều, ăn kém… thì nên giảm liều insulin hoặc cho ăn nhiều hơn, tích cực hơn.

Khi thấy người không khỏe cần kiểm tra đường huyết.

Đối với người đang điều trị bằng các thuốc uống

Có thể tiếp tục uống các thuốc hạ đường máu theo chỉ định của bác sĩ nhưng vẫn cần thử đường máu thường xuyên để chỉnh liều.

Với các thuốc uống nhóm biguanide như metformin, glucophage… thì nên tạm dừng, nhất là khi có đầy bụng, nôn nhiều, mất nước nặng… vì có thể làm bệnh nhân mệt nhiều hơn.

Trường hợp bệnh nhân bị nôn nhiều, sốt cao, tiêu chảy nhiều gây mất nước nặng thì tốt nhất là tạm ngừng tất cả các thuốc điều trị đái tháo đường loại uống.

Tuy nhiên việc tạm ngừng thuốc cần phải có ý kiến và hướng dẫn của bác sĩ. Người bệnh không được tự ý dừng thuốc.

Với các loại thuốc khác

Thuốc hạ huyết áp: Quyết định tiếp tục hay tạm ngừng điều trị dựa vào mức huyết áp đo ngay lúc đó, dựa vào tình trạng mất nước, sốt…

Các thuốc điều trị rối loạn mỡ máu (như zocor, lipitor, lipanthyl…), aspirin… có thể tạm ngừng 1 vài ngày cho đến khi bệnh thuyên giảm.

Các thuốc khác như thuốc bổ, thuốc điều trị biến chứng thần kinh… nên tạm ngừng.

Lời khuyên của bác sĩ

Người bệnh đái tháo đường cần cảnh giác khi mắc một bệnh khác dù nặng hay nhẹ. Tiếp tục điều trị kiểm soát đường máu là cần thiết nhưng có thể phải thay đổi dựa trên kết quả thử đường máu bằng máy đo đường máu cá nhân. Hãy liên lạc ngay với bác sĩ của bạn khi cần biết thêm về cách thức xử trí, còn nếu không liên lạc được hoặc có dấu hiệu nặng thì hãy đến ngay phòng cấp cứu gần nhất.

Khi thấy người không được khỏe, kiểm tra ngay đường máu và sau đó mỗi 2-3 giờ lại kiểm tra 1 lần. Nếu bạn không có máy thử đường máu thì hãy dùng que thử kiểm tra đường niệu, và xê tôn niệu; tiếp tục ăn và uống bình thường, không bỏ bữa. Nếu ăn được ít thì nên ăn thêm nhiều bữa. Nếu còn khát thì tiếp tục uống thật nhiều nước để tránh bị mất nước. Nếu bạn không ăn được hoặc buồn nôn nhiều: Hãy uống 1/2 cốc nước chanh hoặc nước gừng có pha 1 thìa con mật ong; 1/2 cốc nước trà đen có 1 thìa con đường. Nếu thấy khó uống hãy pha thêm 1 thể tích tương đương nước.

Chú ý: Khi đang bị ốm, hạn chế uống sữa hoặc nước hoa quả vì hay gây buồn nôn hoặc nôn.

Hãy liên lạc hoặc nhờ người nhà liên lạc ngay với bác sĩ điều trị hoặc chuyên gia giáo dục về bệnh đái tháo đường để xin ý kiến nếu: Bạn không biết làm gì hoặc quá lo lắng; đường máu của bạn liên tục cao trên 15mmol/l hoặc thử lần đầu thấy đường máu cao trên 22mmol/l; bạn bị bệnh nhiễm khuẩn không rõ nguyên nhân; bị nôn, khát nhiều, đái nhiều, tiêu chảy, mệt nhiều hoặc/và khi có các dấu hiệu đặc biệt như đau ngực, sốt cao… Trong trường hợp không liên lạc được với bác sĩ, cần đưa bệnh nhân đến ngay phòng cấp cứu của bệnh viện nơi gần nhất.

BS. Nguyễn Quang Bảy