Dược lực học là gì? Những yếu tố ảnh hưởng và ứng dụng thực tế

Dược lực học (Pharmacodynamic) có ý nghĩa vô cùng to lớn trong hoạt động nghiên cứu cũng như đánh giá hiệu quả sử dụng thuốc. Trong bài viết này, hãy cùng Cao đẳng Y Dược Tuệ Tĩnh Hà Nội tìm hiểu chi tiết về chủ đề này cũng như những nội dung xoay quanh như yếu tố ảnh hưởng và ứng dụng thực tế.

1. Dược lực học là gì? 

Dược lực học là những tác động, biến đổi của thuốc lên cơ thể, cơ quan hay các sinh vật ký sinh trong và ngoài cơ thể. Hoạt động nghiên cứu về lĩnh vực này sẽ bao gồm những ảnh hưởng sinh hóa, sinh lý, phân tử của thuốc với cơ thể con người cũng như các thụ thể liên kết, hiệu ứng và tương tác hóa học.

Bên cạnh đó, các chỉ số Dược lực học luôn đi kèm với Dược động học (tác động của cơ thể tới thuốc) nhằm giải thích được độ hiệu quả của thuốc. Một số yếu tố khác như hiện tượng cộng lực, đối kháng tác dụng, hiệp đồng hay một số tác động chịu ảnh hưởng bởi thuốc đều có thể dùng thông số này để miêu tả.

2. Những yếu tố ảnh hưởng đến thông số Dược lực học

Trong quá trình nghiên cứu cũng như hoạt động sử dụng thuốc, chỉ số này chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố và có thể dẫn đến sai lệch, thay đổi. Dưới đây là 3 yếu tố chính đã được Cao đẳng Y Dược Tuệ Tĩnh Hà Nội tổng hợp được. 

Tính chất sinh lý của cơ thể con người 

Khi thuốc được đưa vào cơ thể con người, ảnh hưởng cũng như tác dụng với từng cá nhân là hoàn toàn khác nhau. Sở dĩ điều này xảy ra bởi một số yếu tố chính như: 

• Bệnh lý hoặc rối loạn như suy dinh dưỡng, đột biến gen,…
• Khả năng hấp thụ và bài tiết.
• Quá trình lão hóa của cơ thể.
• Cấu trúc phân tử, thụ thể, phối tử.
• Tuổi thọ cá nhân cũng như mức độ lão hóa của các cơ quan trong cơ thể.
• Giới tính.
• Di truyền.

Trong cơ thể con người, những yếu tố trên mang tính liên kết và tác động lẫn nhau. Điều này đặt ra một bài toán hóc búa cho các nhà nghiên cứu hay Dược sĩ để có thể đánh giá hiệu quả của thuốc tới cơ thể bệnh nhân một cách hiệu quả. Đây cũng là lý do các chỉ số Dược lực học được áp dụng để có thể đưa ra được đánh giá khoa học sát đáng và đáng tin cậy.

Đặc tính vật lý và hóa học của thuốc

Thuốc là một loại sản phẩm đặc biệt khi liên quan trực tiếp đến tính mạng con người và có muôn vạn hình dáng, tính chất hay cách thức sử dụng. Tương ứng với đó, việc hấp thụ và thể hiện hiệu quả của các loại thuốc cũng sẽ có sự khác nhau. Đặc tính này được đánh giá qua một số yếu tố như:

• Dạng liều dùng như tiêm, uống trực tiếp, bôi ngoài da,…
• Dạng bào chế có thể là thuốc viên con nhộng, dạng lỏng, dạng viên nén,…
• Công thức của thuốc gồm những thành phần gì, có tỷ lệ như thế nào, đã phù hợp và tối ưu hay chưa,…
• Phạm vi điều trị có rộng hay không, ở một cơ quan cụ thể hay toàn bộ,…
• Thời gian điều trị theo ngày, tuần, tháng,…
• Nồng độ thuốc đã phù hợp với cơ thể bệnh nhân hay chưa, hiện đang quá cao hay quá thấp,…
• Sự tương thích của các thành phần thuốc đã phù hợp hay chưa, có kích ứng hay phản ứng không như mong muốn hay không,…

Sự ảnh hưởng của các yếu tố này tới chỉ số Dược lực học thường rất phức tạp và không tuyến tính. Nếu đặt những thông số này lên đường cong đáp ứng liều giả thuyết, ta sẽ thấy sự thay đổi độ dốc, vị trí theo trục liều hay hiệu ứng trần xuất hiện. Thông tin này cho phép xác định được liều dùng cần thiết để có thể đạt được hiệu quả mong muốn của thuốc.

Sự tương tác với các loại thuốc và yếu tố khác

Tương tác của thuốc với các loại thuốc khác, thức ăn, thảo dược hay môi trường cũng có thể ảnh hưởng tới chỉ số này. Hiệu quả của thuốc sẽ có dấu hiệu tăng lên và giảm xuống một cách bất thường dẫn đến trong sai sót hay biến động trong nghiên cứu, điều trị.

3. Ứng dụng của các thông số Dược lực học

Dưới đây là những ứng dụng cụ thể của các thông số này mà bạn đọc cần biết.

• Xác định liều lượng thuốc phù hợp và đưa ra tinh chỉnh với từng cá nhân dựa trên các yếu tố như bệnh lý, độ tuổi, cân nặng, giới tính,…
• Đánh giá được mức độ hiệu quả của thuốc cũng như dự đoán và ngăn chặn được những tác dụng phụ không mong muốn.
• Nâng cao hiệu quả điều trị và tối ưu hóa quy trình khám chữa bệnh.
• Quản lý tương tác thuốc một cách có hệ thống và khoa học.
• Các chỉ số Dược lực học là nền tảng quan trọng trong hoạt động nghiên cứu và phát triển các loại thuốc mới.
• Tiền đề phát triển cho nền đào tạo, giáo dục chuyên ngành Y Dược.

Cùng với Dược động học, Dược lực học thể hiện được những đóng góp to lớn của bản thân trong sự phát triển của ngành Y Dược nói riêng và xã hội nói chung. Hy vọng với những thông tin đã cung cấp, bạn đọc đã hiểu thêm về chủ đề này và có thể áp dụng trực tiếp trong nghiên cứu, học tập. Theo dõi thêm các trang thông tin dưới đây từ Cao đẳng Y Dược Tuệ Tĩnh Hà Nội để cập nhật thêm những kiến thức mới nhất xoay quanh lĩnh vực Y Dược.

TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y DƯỢC TUỆ TĨNH HÀ NỘI

 http://tuetinh.edu.vn/

 http://www.tuyensinh.tuetinh.edu.vn/

 https://www.facebook.com/truongtuetinhhanoi