Phạm vi hành nghề của bác sĩ y học cổ truyền [Cập nhập 2025]

Phạm vi hành nghề của bác sĩ Y học cổ truyền không chỉ phản ánh chuyên môn đặc thù mà còn là cơ sở pháp lý để đảm bảo việc khám, chữa bệnh được thực hiện đúng quy định. Đây cũng là yếu tố quan trọng giúp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, bảo vệ quyền lợi người bệnh và chuẩn hóa hoạt động chuyên môn trong toàn ngành.

1. Khái quát phạm vi hành nghề của bác sĩ y học cổ truyền

Phạm vi hành nghề được hiểu là giới hạn về chuyên môn, kỹ thuật mà người hành nghề y được thực hiện theo đúng trình độ đào tạo, chứng chỉ hành nghề và quy định của pháp luật. Việc xác định phạm vi hành nghề của bác sĩ y học cổ truyền là căn cứ để đảm bảo bác sĩ thực hiện khám chữa bệnh đúng chuyên môn và không vượt quá năng lực cho phép.

2. Các lĩnh vực hành nghề của bác sĩ Y học cổ truyền theo quy định

Phạm vi hành nghề của bác sĩ Y học cổ truyền được quy định rõ tại Phụ lục VI ban hành kèm theo Thông tư 32/2023/TT-BYT. Theo đó, bác sĩ chuyên ngành này có thể thực hiện nhiều hoạt động khám chữa bệnh đặc thù. Cụ thể bao gồm:

2.1. Khám, chẩn đoán và điều trị bệnh bằng Y học cổ truyền

Bác sĩ Y học cổ truyền được phép thực hiện khám bệnh theo phương pháp Đông y truyền thống bao gồm các công việc như:

• Hỏi bệnh, bắt mạch, quan sát và chẩn đoán theo lý luận Y học cổ truyền.
• Xác định thể bệnh, thể chứng và đưa ra pháp trị dựa trên biện chứng luận trị.
• Theo dõi tiến triển và điều chỉnh pháp trị theo đáp ứng của người bệnh.

Việc chẩn đoán dựa trên lý luận Y học cổ truyền như bát cương, tạng phủ, kinh lạc… từ đó đưa ra pháp trị phù hợp.Theo Phụ lục VI của Thông tư 32/2023/TT-BYT, đây là một trong những nhiệm vụ chính yếu được cấp phép trong phạm vi hành nghề. 

2.2. Kê đơn thuốc Y học cổ truyền

Dựa trên kết quả chẩn đoán, bác sĩ Y học cổ truyền có thể làm các công việc sau:

• Kê đơn thuốc thang, cao đơn hoàn tán, hoặc dược liệu dạng bào chế hiện đại.
• Lựa chọn và phối ngũ dược liệu dựa trên lý luận Đông y và kinh nghiệm điều trị.
• Hướng dẫn bệnh nhân cách sắc, uống và bảo quản thuốc đúng cách.

Các loại thuốc này phải đảm bảo được lưu hành hợp pháp theo quy định của Bộ Y tế. Bác sĩ cần bảo đảm sự cân đối trong phối hợp các vị thuốc để đạt hiệu quả điều trị tối ưu, đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

2.3. Thực hiện các thủ thuật điều trị không dùng thuốc

Y học cổ truyền không chỉ điều trị bằng dược liệu mà còn nổi bật với các phương pháp không dùng thuốc. Các thủ thuật này đóng vai trò quan trọng trong điều trị không xâm lấn, hỗ trợ điều hòa khí huyết và nâng cao sức khỏe tổng thể. Các thủ thuật không dùng thuốc trong phạm vi hành nghề của bác sĩ y học cổ truyền có thể kể đến như:

• Thực hiện châm cứu, điện châm, thủy châm, cứu ngải.
• Ứng dụng giác hơi, cấy chỉ, xoa bóp, bấm huyệt trong điều trị.
• Kết hợp các phương pháp nhằm giảm đau, cải thiện chức năng vận động.

Theo Phụ lục VI của Thông tư 32/2023/TT-BYT, các kỹ thuật này được phép triển khai nếu bác sĩ có chứng chỉ hành nghề hợp lệ và được đào tạo bài bản. Yêu cầu về quy trình kỹ thuật luôn phải được bảo đảm nhằm tránh biến chứng và tối ưu hiệu quả điều trị.

2.4. Kết hợp Y học cổ truyền với Y học hiện đại

Trong điều kiện được cấp phép và đảm bảo cơ sở vật chất, bác sĩ Y học cổ truyền có thể phối hợp với Y học hiện đại nhằm tăng hiệu quả điều trị, đặc biệt với các ca bệnh phức tạp với các công việc trong phạm vi hành nghề như: 

• Kết hợp chỉ định kỹ thuật cận lâm sàng để hỗ trợ chẩn đoán (nếu đủ điều kiện chuyên môn).
• Phối hợp thuốc Y học hiện đại với phương pháp điều trị Đông y trong điều trị tổng hợp.
• Hỗ trợ bệnh nhân điều trị nội trú hoặc ngoại trú tại cơ sở y tế kết hợp.

Điều này được quy định tại Điều 11 Thông tư 32/2023/TT-BYT và Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023. Tuy nhiên, chỉ bác sĩ có chứng chỉ chuyên khoa đa khoa hoặc chuyên ngành liên quan mới được phép thực hiện chỉ định thuốc Tây y hoặc kỹ thuật cận lâm sàng trong mô hình kết hợp.

2.5. Tư vấn, phòng ngừa và phục hồi chức năng bằng Y học cổ truyền

Ngoài khám chữa bệnh, bác sĩ Y học cổ truyền còn giữ vai trò trong công tác dự phòng và phục hồi chức năng. Một số công việc của bác sĩ y học cổ truyền có thể kể đến như:

• Tư vấn nâng cao sức khỏe, phòng bệnh bằng phương pháp dưỡng sinh, thực dưỡng, sử dụng thảo dược.
• Tham gia chương trình phục hồi chức năng bằng các phương pháp cổ truyền như xoa bóp, tập khí công, thiền dưỡng sinh…

Phạm vi hành nghề này góp phần khẳng định vai trò quan trọng của bác sĩ Y học cổ truyền trong hệ thống y tế dự phòng. Các phương pháp này không chỉ giúp phục hồi thể chất mà còn hỗ trợ cải thiện tinh thần, tăng cường đề kháng và duy trì sức khỏe lâu dài.

3. Những giới hạn trong phạm vi hành nghề

Mặc dù được đào tạo bài bản và có phạm vi hành nghề rộng trong lĩnh vực y học cổ truyền, bác sĩ Y học cổ truyền vẫn cần tuân thủ nghiêm ngặt những giới hạn theo quy định của pháp luật như:

• Không Kê đơn thuốc tân dược hoặc chỉ định kỹ thuật cận lâm sàng hiện đại: Điều này được nêu rõ tại Điều 13, Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 nhằm bảo đảm an toàn cho người bệnh và đúng phạm vi chuyên môn. Trừ khi người hành nghề có chứng chỉ hành nghề chuyên khoa tương ứng được cấp theo đúng quy định pháp luật.

• Không Thực hiện các kỹ thuật ngoài phạm vi chuyên môn Y học cổ truyền (nếu chưa được đào tạo và cấp phép phù hợp): Bác sĩ chỉ được hành nghề trong lĩnh vực đã ghi rõ trong chứng chỉ hành nghề, bao gồm cả phạm vi chuyên môn và loại hình cơ sở hành nghề.

Như vậy, để đảm bảo đúng quy định và tránh sai phạm, bác sĩ Y học cổ truyền cần hành nghề trong giới hạn được xác lập bởi chứng chỉ hành nghề đã được cấp. Đồng thời, không được can thiệp vào các lĩnh vực chuyên môn khác nếu chưa có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật hiện hành.\

3. Ý nghĩa của việc xác định phạm vi hành nghề

Việc xác định rõ phạm vi hành nghề đối với bác sĩ Y học cổ truyền không chỉ là yêu cầu bắt buộc về mặt pháp lý mà còn mang nhiều ý nghĩa thiết thực trong thực tiễn khám chữa bệnh cụ thể như: 

• Bảo đảm an toàn cho người bệnh: Khi bác sĩ hành nghề đúng chuyên môn được đào tạo và được cấp phép, người bệnh sẽ được tiếp cận với các phương pháp điều trị phù hợp. Điều này hạn chế tối đa rủi ro do can thiệp sai chuyên môn.
• Nâng cao uy tín và chuẩn hóa hoạt động chuyên môn: Phạm vi hành nghề được xác định rõ ràng góp phần tạo nên môi trường hành nghề minh bạch, chuyên nghiệp. Từ đó nâng cao niềm tin của xã hội đối với ngành Y học cổ truyền.
• Giúp cơ quan quản lý dễ dàng giám sát, thanh tra và xử lý sai phạm: Việc phân định phạm vi rõ ràng là cơ sở để các cơ quan chức năng thực hiện hiệu quả công tác quản lý, đảm bảo hoạt động khám chữa bệnh tuân thủ đúng quy định pháp luật.

VIệc xác định phạm vi hành nghề không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo Luật Khám bệnh, chữa bệnh mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và bảo vệ quyền lợi của cả bác sĩ lẫn người bệnh.

Hiểu rõ phạm vi hành nghề của bác sĩ y học cổ truyền không chỉ giúp đội ngũ chuyên môn thực hiện đúng chức trách, mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi người bệnh và nâng cao chất lượng hệ thống y tế. Việc tuân thủ đúng quy định là yếu tố then chốt để xây dựng niềm tin, uy tín và phát triển bền vững trong lĩnh vực Y học cổ truyền.